بررسی سینتیک رهاسازی و قابلیت دسترسی فسفر در خاک های غرقاب

به¬منظور توصیف دقیق توانایی خاک در تأمین فسفر، مدیریت بهینه کود وکاهش آلودگی محیط، اطلاعات سینتیکی مورد نیاز می¬باشند. هدف از این تحقیق، مطالعه رهاسازی فسفر قابل دسترس و تطبیق با مطالعات سینتیکی و بدست آوردن بهترین معادله برای توجیه رهاسازی فسفر از خاک¬های غرقاب می¬باشد، که تا به حال بر روی این گونه خاک¬ها در استان گیلان انجام نگردیده بود. در این پژوهش 40 نمونه خاک سطحی (عمق 0 تا 30 سانتی¬متر) در سه تکرار به صورت مرکب از زمین¬های کشاورزی غرقاب استان گیلان جمع آوری شد. از این تعداد 22 نمونه که دارای بیشترین تفاوت از نظر مقدار فسفر و نیز دارای بیشترین پراکنش جغرافیایی بودند، انتخاب گردید. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح کاملا تصادفی با 22 نمونه خاک در 14 زمان مختلف (2، 4، 8، 24، 48، 96، 168، 288، 504، 744، 984، 1224، 1464و 1752 ساعت) و در 3 تکرار انجام گرفت. مطالعه رها¬سازی فسفر به روش عصاره¬گیر¬ی متوالی انجام شد. نتایج نشان داد که خاک¬های مورد مطالعه دارای دامنه گسترده ای از نظر ویژگی¬های فیزیکی و شیمیایی می¬باشند. بررسی نمودار آزاد شدن تجمعی فسفر توسط عصاره¬گیر بی کربنات سدیم نشان داد که سرعت آزاد شدن فسفر در کلیه خاک¬ها تا مرحله هفتم(168 ساعت پس از شروع آزمایش) بالا بوده و پس از این مرحله، رهاسازی با سرعت کمتری ادامه پیدا کرده است. این نتیجه نشان می¬دهد که در قابلیت جذب فسفر علاوه بر مقدار فسفر قابل جذب، سرعت آزاد¬شدن فسفر را نیز باید در نظر گرفت. نتیجه¬گیری کلی نیز مبین این مطلب است که مقدار فسفر آزاد شده پس از 1752 ساعت عصاره¬گیری متوالی با بی¬کربنات سدیم در خاک¬های مختلف غرقاب متفاوت است. در برآورد معادلات سینتیکی، بهترین معادلاتی که می¬تواند رهاسازی فسفر از خاک غرقاب را توصیف نماید، ابتدا معادله مرتبه دوم و سپس معادله الوویچ ساده شده و تا حدودی معادله تابع توانی می¬باشد.